Wietske Hammingh-Venema
Foto: familiearchief Hammingh
Wietske Hammingh (1839-1923) deed in niets onder voor haar schoonvader, echtgenoot en de latere uitbaters van het beroemde café. Het was deze struise Groningse die in 1901 de herberg van de ondergang redde. Haar man, Egbert, overleed onverwachts en alle zaken kwamen in handen van de 62-jarige Wietske en haar kinderen. Dertien jaar lang runde ze het café, het veer, de scheepssloperij en de veehouderij. Totdat ze het stokje overdroeg aan haar zoon: Egbert Hammingh junior.
Toen Egbert Hammingh, de tweede generatie, in 1901 overleed moest echtgenote Wietske de zaken voortzetten. Foto: familiearchief Hammingh
Fenomeen
De Groninger familie Hammingh is al eeuwen een bekend fenomeen in Stad en Ommeland. Om hun likeurstokerijen, koetsvervoer, het veer en de scheepshouthandel. Maar écht beroemd zijn ze om hun gelijknamige herberg, die tot op de dag van vandaag tot een van de mooiste pleisterplaatsjes aan het Reitdiep wordt gerekend. Dorpelingen, reizigers, handelaren, boeren, buitenlui, maar ook artiesten en adel voelden zich er thuis. En zelfs koningen en koninginnen brachten er wel eens een bezoek.
Café Hammingh is niet alleen een geliefde plek voor ommelanders maar vooral voor stadjers
‘Overzetterij’
Eeuwenlang was er op deze plek een ‘overzetterij’, oftewel een veer Foto: Stichting Boekeniers Garnwerd
Op deze plek in het wierdedorp Garnwerd was al veel eerder een zogenoemde ‘overzetterij’. Vanaf 1631 zette de veerman al passanten over het Reitdiep. Zijn onderkomen, het veerhuisje, groeide in de loop van de jaren uit tot een goedbezochte herberg. Hindrik kocht in 1835 als eerste Hammingh de herberg en het drukke veer. Het bleef het honderdvijftig jaar en vier generaties lang in de familie. Na Hindrik volgde Egbert, daarna zijn zoon: Egbert. Ten slotte nam Hindriks achterkleinzoon, weer een Egbert, het café over. Zijn kinderen hadden echter geen belangstelling voor de horeca. In 1982 deden Egbert en vrouw Fenna de zaak over aan een familie uit Scheveningen. ‘Maar alleen omdat ze oorspronkelijk uit het noorden komen’, zou Egbert hebben gezegd.
Ierse monnik
Het huidige historische pand stamt uit 1876. Wanneer de specialiteit ‘kopje koffie Hammingh’ (koffie-vieux) precies is ontstaan, is niet helemaal bekend. Maar de koffie-vieux staat heden ten dage nog altijd op de kaart. En die ‘koffie met tic zou een voortvloeisel’ zijn van een legende die ook de naam ‘Garnwerd’ zou verklaren.
De wierde van Garnwerd werd in 1929 afgegraven Foto: Stichting Boekeniers Garnwerd
Eeuwen terug, toen Garnwerd als veilige wierde hoog en droog aan de kust van de Lauwerszee lag, woedde er een heftige storm op de Wadden. Een boot uit het verre Ierland raakte in de problemen. De boot vol Ierse monniken wist nog net aan de roerige Waddenzee te ontvluchten. Maar op het Reitdiep, ter hoogte van waar nu Café Hammingh is, stuitte de boot op ondiepe gronden en verging het alsnog. De dienaren van God verdronken, op één na. Hij werd door de Garnwerders uit het water gevist.
‘Yarn worth’?
Garnwerd lag eeuwenlang aan zee Foto: Stichting Boekeniers Garnwerd
De Ier had nog maar een paar draden om het bijna naakte lijf, maar hij had nog wel een fles whiskey kunnen redden. De Groninger vrouwen kwamen aangesneld met naald en draad om de lompen van de monnik aan elkaar te kunnen naaien. De Ier zou verbaasd naar de flarden hebben gekeken en hebben gezegd: ‘Is this yarn worth?’ Een Garnwerder meende het dialect te kunnen verstaan. Hij vertaalde het naar de vrouwen: ‘Hai fraagt of ’t goaren nog wel weerd is’. ‘Yarn worth’, werd volgens de overlevering ‘Garnwerd’. De monnik was zijn redders zo dankbaar dat hij hen de fles whiskey schonk, en sindsdien drinken de Garnwerders een glaasje whiskey of vieux bij de koffie.
Kunstenaars
Hammingh was ook een perfecte pleisterplaats voor de kunstenaars van het collectief ‘De Ploeg’. Jan van der Zee schilderde onder meer een kleurig tafereel van de iconische herberg in het wierdenlandschap.
Beeld: De Ploeg, uitgever WBooks
Smalste straatje
De Burgemeester Brouwerstraat is Nederlands het smalste straatje dat voor auto’s toegankelijk is. Foto: Stichting Boekeniers Garnwerd
Garnwerd heeft nóg een heel bijzonder plekje. Pal achter Café Hammingh ligt het allersmalste straatje waar nog net een auto doorheen kan van Nederland, de Burgemeester Brouwerstraat.
You might also like
More from Cultuur
De Ploeg-kunstenaars: inspiratie op fietsafstand
De Groninger kunstenaars van 'De Ploeg' maakten veel sfeerbeelden in de stad, maar vooral de schoonheid van het Groninger Hogeland …
Ede Staal: het gevoel van de Groninger
Groningen heeft slechts één echte troubadour gekend en dat is Ede Staal (1941-1986). Deze singer-songwriter schreef vele poëtische muzieknummers in …
Helperzwembad is historische ervaring
Art decostijl Een golvende buitengevel, sierlijke ornamenten en kleurige mozaïektegels. Zwemmen in het Helperzwembad is niet alleen een verfrissende, maar ook een …
De Menkemaborg: zoveel te zien
'De Menkemaborg vind ik de allerleukste borg, het is zo groot en er is zoveel te zien!’, vertelt bezoeker Aira …
Wat zit er in de wierde?
In Museum Wierdenland ontdek je alles over de voor het noorden zo typische wierden en terpen, de aangelegde heuvels die …
Je lievelingsboek bij het KinderBoekenHuis
Goudelsje en Gerdientje, dat waren de lievelingsboeken van Jetta. Ze vindt ze terug in het KinderBoekenHuis in Winsum. 'Het staat …
Punt van Reide
's Zomers kun je er zeehonden zien maar ook voor vogelliefhebbers is de Punt van Reide heel geschikt. De vogels …
Pracht en praal in de Zilverkamer
Blinkend zilver 'Die bijbel uit 1776 met zilverbeslag is onze laatste aankoop. Een vrijwilligster heeft er maar liefst 8 middagen op …
Nostalgie en nieuwe hits bij Hekman
‘Ondanks Spotify en iTunes hebben we het hier nog steeds druk hoor’, lacht Trees. ‘En de klanten zijn van alle …
Spel voor oer-Groninger en nieuwkomer
‘Noem twee havens in de provincie Groningen?* Wat is mous?* Waar hangen de beroemde hangende keukens?’* Een kleine greep uit …
Kunst die wat voorstelt
'Kunst die wat voorstelt, zo noem ik met een knipoog ons museum. Je herkent wat er geschilderd of gebeeldhouwd is.' …
Groningen is orgel-Mekka van de wereld
‘Groningen is het orgel-Mekka van de wereld. Vrijwel nergens zijn er zoveel historische orgels te vinden als hier’. Echte Groninger …
Rapalje: Gronings-Keltisch fenomeen
Met een propvolle speellijst in binnen- en buitenland en een miljoen Facebookfans is de Gronings-Keltische band Rapalje een van de …
Instappeeeeen! Mee met de stoomtrein.
Het is mooier dan speelgoedtreintjes, meerijden op de historische stoomtrein S.T.A.R. tussen Veendam en Stadskanaal. In de zomer kun je …
Paradigm: magische reis op oer-Gronings festival
'Ready for another magical journey?' Heel veel dance- en art-liefhebbers weten het weekend van 11 augustus het Groningse festival Paradigm …
Een levendige borg
Er is altijd wel iets te zien of te doen bij de Fraeylemaborg in Slochteren. Het interieur is prachtig en …
Blikmuseum Uithuizermeeden
Koffie, thee of cacao, allemaal zat het vroeger in mooi vormgegeven blikken. In museum 'Het behouden blik' vind je een uitgebreide …
Harnassen en wapens in Oudheidkamer
'Hier zijn voorwerpen te vinden uit de tijd van de 80-jarige oorlog tot Napoleon. Anders dan bij andere musea mag …
De stal in bij Museumboerderij
https://www.youtube.com/watch?v=j9Hs4oCffd4 Boerderijmuseum Verhildersum ligt en staat vol met ouderwetse werktuigen. Je zou er bijna een quiz van kunnen maken: waar dient dit …
Appingedam vanaf het water
https://www.youtube.com/watch?v=UbdlVe83yT8 Nergens zie je de beroemde Hangende keukens zo goed als vanaf het water. Met het Damsterveer kun je meerdere keren …