Wietske Hammingh-Venema
Foto: familiearchief Hammingh
Wietske Hammingh (1839-1923) deed in niets onder voor haar schoonvader, echtgenoot en de latere uitbaters van het beroemde café. Het was deze struise Groningse die in 1901 de herberg van in de familie wist te houden. Toen haar man, Egbert, overleed kwamen alle zaken in handen van de toen 62-jarige Wietske en haar kinderen. Dertien jaar lang runde ze het café, het veer, de scheepssloperij en de veehouderij. Totdat ze het stokje overdroeg aan haar zoon: Egbert Hammingh junior.
Toen Egbert Hammingh, de tweede generatie, in 1901 overleed moest echtgenote Wietske de zaken voortzetten. Foto: familiearchief Hammingh
Fenomeen
Café Hammingh is al eeuwen een bekend fenomeen in Stad en Ommeland en ook de familie is al even zo lang bekend om hun handelsgeest. Ze hadden likeurstokerijen, koetsvervoer, het veer en de scheepshouthandel. Maar écht beroemd zijn ze om hun gelijknamige herberg, die tot op de dag van vandaag tot een van de mooiste pleisterplaatsjes aan het Reitdiep wordt gerekend. Dorpelingen, reizigers, handelaren, boeren, buitenlui, maar ook artiesten en adel voelden zich er thuis. En zelfs koningen en koninginnen brachten er wel eens een bezoek.
Café Hammingh is niet alleen een geliefde plek voor ommelanders maar vooral voor stadjers
‘Overzetterij’
Op deze plek in het wierdedorp Garnwerd was al veel eerder een zogenoemde ‘overzetterij’. Vanaf 1631 zette de veerman al passanten over het Reitdiep.
Zijn onderkomen, het veerhuisje, groeide in de loop van de jaren uit tot een goedbezochte herberg. Hindrik kocht in 1835 als eerste Hammingh de herberg en het drukke veer. Het bleef het honderdvijftig jaar en vier generaties lang in de familie. Na Hindrik volgde Egbert, daarna zijn zoon: Egbert. Ten slotte nam Hindriks achterkleinzoon, weer een Egbert, het café over. Zijn kinderen hadden echter geen belangstelling voor de horeca. In 1982 deden Egbert en vrouw Fenna de zaak over aan een familie uit Scheveningen. ‘Maar alleen omdat ze oorspronkelijk uit het noorden komen’, zou Egbert hebben gezegd.
Eeuwenlang was er op deze plek een ‘overzetterij’, oftewel een veer Foto: Stichting Boekeniers Garnwerd
Ierse monnik
Het huidige historische pand stamt uit 1876. Wanneer de specialiteit ‘kopje koffie Hammingh’ (oorspronkelijk koffie met whiskey, later vieux door voorkeur van Egbert) precies is ontstaan, is niet helemaal bekend. Maar de koffie-vieux staat heden ten dage nog altijd op de kaart. En die ‘koffie met tic zou een voortvloeisel’ zijn van een legende die ook de naam ‘Garnwerd’ zou verklaren.
De wierde van Garnwerd werd in 1929 afgegraven Foto: Stichting Boekeniers Garnwerd
‘Yarn worth’?
Eeuwen terug, toen Garnwerd als veilige wierde hoog en droog aan de kust van de Lauwerszee lag, woedde er een heftige storm op de Wadden. Een boot uit het verre Ierland raakte in de problemen. De boot vol Ierse monniken wist nog net aan de roerige Waddenzee te ontvluchten. Maar op het Reitdiep, ter hoogte van waar nu Café Hammingh is, stuitte de boot op ondiepe gronden en verging het alsnog. De dienaren van God verdronken, op één na. Hij werd door de Garnwerders uit het water gevist.
Garnwerd lag eeuwenlang aan zee Foto: Stichting Boekeniers Garnwerd
De Ier had nog maar een paar draden om het bijna naakte lijf, maar hij had nog wel een fles whiskey kunnen redden. De Groninger vrouwen kwamen aangesneld met naald en draad om de lompen van de monnik aan elkaar te kunnen naaien. De Ier zou verbaasd naar de flarden hebben gekeken en hebben gezegd: ‘Is this yarn worth?’ Een Garnwerder meende het dialect te kunnen verstaan. Hij vertaalde het naar de vrouwen: ‘Hai fraagt of ’t goaren nog wel weerd is’. ‘Yarn worth’, werd volgens de overlevering ‘Garnwerd’. De monnik was zijn redders zo dankbaar dat hij hen de fles whiskey schonk, en sindsdien drinken de Garnwerders een glaasje whiskey of vieux bij de koffie.
Foto: De Boekaniers
Smalste straatje
Garnwerd heeft nóg een heel bijzonder plekje. Pal achter Café Hammingh ligt het allersmalste straatje van Nederland. Deze foto is in 1930 genomen, maar vandaag de dag ziet het er nog steeds hetzelfde uit. Wie op het goede moment komt ziet het straatje aan weerszijden gevuld met stokrozen.
Kunstenaars
Hammingh was ook een perfecte pleisterplaats voor de kunstenaars van het collectief ‘De Ploeg’. Jan van der Zee schilderde onder meer een kleurig tafereel van de iconische herberg in het wierdenlandschap.
More from Eten en drinken
Picknicken op 2000 jaar geschiedenis
In Maarhuizen gaan we ver, heel ver terug in de tijd. Dit historische gebied, met als hoogtepunt de tweeduizend jaar …
Hip in Sodom
'We combineren hier high end streetwear met lekker eten en drinken. Ik maak iedere dag weer nieuwe soorten taart. Past …
Een paradijs voor de theeliefhebber
Er was eens ... een piepjonge lerares handenarbeid en tekenen, die vanaf Groningen naar haar eerste volwassen baan in Oosterwolde …
Herberg De Gouden Karper
Zou het de oudste herberg van Nederland zijn? En dan ook nog in het mooiste dorp van Nederland (ANWB, 2020). …
Borgterrein Ewsum, een pareltje
'Ain pronkjewail in golden raand', zo mag borgterrein Ewsum met recht genoemd worden. Het begint al bij de prachtige oprijlaan …
Overzichtskaart initiatieven horeca en winkels in Groningen
Lekker eten laten bezorgen door je favoriete restaurant, vrijmibopakketjes aan huis, een asperge drive-in. Horeca en toeleveranciers zijn creatief tijdens …
Pluktuin, maïsdoolhof en lekker op de skelter
De Groningse Bloemenboerderij bij Saaxumhuizen is voor jong en oud een groot avontuur. In de Pluktuin kun je zelf je …
Genieten aan het water in middeleeuws Appingedam
Middeleeuwse handelsstad Appingedam (sinds 1327) staat bekend om haar hangende keukens, de oude pakhuizen en mooie bruggetjes. Aan het water, …
Herberg In de Valk, een stukje Frankrijk op het Hogeland
"Hoooo maar." De koetsier brengt het paard tot stilstand in de doorrit. Terwijl zijn passagiers uitstappen, spant hij de knol uit. …
Lekker relaxen in historisch Hotel Spoorzicht & Spa
Loppersum is een charmant dorpje gelegen in het groene, weidse Groninger Hogeland. Het statige pand van Hotel Spoorzicht & SPA is …
