Ezinge: Pompeï van het noorden

De Groninger Professor van Giffen zorgde in Ezinge voor een wereldwijde doorbraak in archeologisch onderzoek

Een heuvel vol historische geheimen. Zo zou je het deels afgegraven wierdedorp Ezinge kunnen noemen. Er zijn op dit kleine stukje Groningen ongelooflijk veel archeologische vondsten gedaan. Voorwerpen en skeletten uit de vroege en late middeleeuwen, en zelfs uit de Romeinse IJzertijd.

Romeinse beeldjes die in de wierde van Ezinge gevonden zijn Foto: Geert Job Sevink /Collectie van Groningen

Niet zo gek dat Ezinge onder archeologen vergeleken wordt met Pompeï, de Romeinse stad waar na een vulkaanuitbarsting en een wolk van dodelijke as het leven in één klap voor altijd stilstond. Maar wel goed bewaard bleef, en daardoor een goed beeld geeft van het dagelijks leven tweeduizend jaar geleden. De Groninger wierden zijn vergelijkbare tijdscapsules, een snoepwinkel voor archeologen van over de hele wereld.

Archeoloog Van Giffen
De Grote Markt in de stad Groningen, de hunebedden in Drenthe en de Groninger wierden en Friese terpen. Geen historische plek was begin vorige eeuw veilig voor de spade van de Groninger professor Albert van Giffen. De baanbrekende archeoloog (1884-1973) Albert Egges van Giffen groef en groef, net zo lang totdat hij wat vond. En dat was heel wat.

Ezinge, met de beroemde waterpas van archeoloog Van Giffen. Foto: Anton Tiktak, Collectie Groningen

Enorme boerderijen
Door zijn destijds revolutionaire manier van afgraven wist hij hele dorpen bloot te leggen uit de Middeleeuwen. Van Giffen ontwikkelde de zogenoemde ‘kwadrantenmethode’ oftewel, graven in taartpunten. Door zowel verticaal als horizontaal af te graven kreeg hij als eerste archeoloog een haarscherp beeld van het leven op de wierden door de eeuwen heen. Zijn onderzoek leverde spectaculaire informatie op over de bewoning van de eerste Ezingers in de Romeinse, en zelfs in de IJzertijd. Hij was de eerste wetenschapper in de wereld die kon aantonen dat men in de IJzertijd, zo’n 800 v. Chr. niet in primitieve hutjes woonde. Integendeel, deze oer-Groningers bewoonden grote boerderijen van wel zo’n dertig meter lang, met veel ruimte voor stalboxen. Van Giffen toonde dit aan door de vaak nog intact gebleven wanden van gevlochten takken.

De contouren van een boerderij uit de IJzertijd (800 v.Chr.) Beeld: archeologieopdekaart.nl

Koninklijk goud
Van Giffen vond in de jaren ’20 het belangrijkste Groninger sieraad uit de zevende eeuw n.Chr. Het is een rijk versierde gouden zwaardknop die nog nooit eerder in Nederland is aangetroffen. De vondst is mysterieus, omdat een voorwerp als deze alleen in koninklijke kringen gebruikt werd. Zo zijn er alleen vergelijkbare gouden zwaardknoppen gevonden in het beroemde grafmonument ‘Sutton Ho’ in Engeland en in Staffordshire. Tot op de dag van vandaag vraagt zich men af, welke (Engelse) koning was hier in Ezinge en waarom? De bijzonder zwaardknop is een van de meest kostbare vondsten in de provincie Groningen en is te bewonderen in het Groninger museum.

Benen kam (700 n.Chr.) Foto Anton Tiktak Collectie Groningen

De gouden zwaardknop van Ezinge moet van een koning zijn geweest Beeld: Groninger Museum

Spittertje
Tussen 1923 en 1934 onderzocht van Giffen de wierde van Ezinge, een mega-project dat veel vondsten opleverde en tegelijkertijd de arme Ezingers flink wat werk verschafte. Van Giffen, of zoals de Drenten hem noemen: het ‘Spittertien’ (spittertje) kan bij veel Groningers en Drenten niet stuk. Door zijn werk zijn veel wierden en hunebedden behouden. Meer weten over de wierden of archeologische vondsten bekijken? Ga dan naar Museum Wierdenland in Ezinge.

Albert van Griffen aan het werk Beeld: RUG

Onder de archeologische vondsten in de grond van Ezinge waren heel veel dagelijkse voorwerpen uit het huishouden. Zoals deze pot waar graan, vruchten en zaden in werd bewaard Foto: Collectie Groningen

3.663