De Wonderpaarden van Middelstum

‘Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’. Als dit gezegde al voor nuchtere Groningers zou gelden, dan zeker niet voor de gezusters Liewes uit Middelstum. In de jaren vijftig kregen Dini, Sjouk en Marie het voor elkaar om de Groninger werkpaarden van de boerderij te dresseren tot volleerde circuspaarden. En daar werden ze in de jaren vijftig wereldberoemd mee. Zoon Jacob Jan van Marum haalt in zijn boerderijrestaurant regelmatig herinneringen op.

Foto: Historische Vereniging Gemeente Bedum

Circuskunstjes
Krantenjournalisten uit binnen- en buitenland en zelfs een heuse Hilversumse cameraploeg, een curiositeit op zich, reisden in de jaren vijftig af naar de Middelstumer boerderij van Boer Liewes op het Hogeland. Ze wilden allemaal verslag doen van De Wonderpaarden van Middelstum en de meisjes die dit voor elkaar gekregen hadden. Dankzij de bijzondere dressuurkwaliteiten van de zussen Dini, Sjouk en Marie veranderden de werkpaarden na gedane ploegarbeid in circuspaarden. Maar ‘wonderpaarden’ vonden de boerendochters geen goede benaming voor hun geliefde trekpaarden. ‘Dat zijn ze niet’, vertelden de dames Liewes in 1958 aan de journalist van Het Parool. ‘Het zijn gewoon lieve dieren, die we met klontjes wat kunstjes hebben geleerd, voor ons plezier. Ze laten alles met zich doen en wat slaag is weten ze eenvoudig niet.’

Parool 1 augustus 1958 (klik voor vergroten)

Stiekem getraind
Een journalist van Het Parool kwam in 1958 helemaal uit Amsterdam om de Middelstumer Wonderpaarden met eigen ogen te aanschouwen. Hij was erg onder de indruk van de kunsten en schreef een enthousiast artikel. ‘Marianne, Histara en Wylanda behoren tot het soort paard, dat de grotestadsmens een ‘knol’ noemt: het zijn doodgewone werkpaarden, die dagelijks voor de ploeg of voor de maaimachine worden gespannen. Pas als ze tot volle tevredenheid van boer Liewes hebben gewerkt, worden ze circuspaard. Hun opleiding daartoe is aan hun eigenaar ongemerkt voorbijgegaan. Zo lang Dini, Sjouk en Marie hun leerden een poot te geven, vond boer Liewes het nog wel goed. Maar zijn dochters hebben het destijds, een jaar of tien geleden, niet bij die poot willen laten. De paarden moesten veel meer leren: aan tafel eten, trappen lopen, slapen in een bed, zitten in een stoel, springen, zitten, buigen en zelfs tellen. Bij de dressuur werd gebruik gemaakt van de meest natuurlijke hulpmiddelen: de tafel in de huiskamer van de boerderij, dé trap naar de kelder. En alles moest stiekem, als boer Liewes niet thuis was. Toen iemand van het Oranje-comité tot zijn grote verbazing eens een paard aan boer Liewes’ tafel zag zitten, kwam het uit. Maar toen waren Marianne, Histara en Wylanda volleerd.’ De zussen en de paarden waren jarenlang graag geziene gasten op evenementen in het hele land. Als het werk het toeliet dan gaven ze graag een show weg op een braderie of andere feestelijk gelegenheid.

De familie Liewes Foto: Historische Vereniging Gemeente Bedum

Trots van Groningen
Zoon Jacob Jan van Marum is zestig jaar na dato nog altijd heel trots op zijn moeder Sjouk die inmiddels ver in de tachtig is. Een paar wierdedorpen verderop heeft hij eetcafe De Boerderij. Daar heeft hij een kleine ode gecreëerd aan zijn getalenteerde moeder en tantes. Er hangen foto’s van de zussen die hun excentrieke hobby uitoefenen. ‘Oudere mensen in de omgeving weten het nog wel’, vertelt hij. ‘Als die hier komen eten en de foto’s zien beginnen ze er vaak wel over. Dat vind ik hartstikke leuk, ik ben trots op mijn moeder en haar zussen. Dat was niet zomaar iets in die tijd, iedereen had het erover. Ze waren echt de trots van het Polygoonjournaal. En van Groningen natuurlijk’.

Lekker gewoon
De Parooljournalist stelde overigens tevreden vast dat de gezusters Liewes ondanks hun bijzondere circustalent wel lekker gewoon zijn gebleven. ‘Toen de voorstelling afgelopen was, sjouwden Dini, Marie en Sjouk dieren en attributen in een geweldige veewagen-vrachtauto voor de terugreis naar Groningen. ‘Ze zien d’r allemaal lieftallig uit, maar op de boerderij is d’r geen kerel die tegen ze op kan werk’n hoor’, verklaarde ons een insider. Maar dat was ons tijdens het programma allang duidelijk geworden.’

2.159